Pijawka lekarska do życia potrzebuje krwi ssaków. Ma trzy szczęki i ok. 300 ostrych zębów, którymi przecina skórę. Po posiłku zwiększa swoją objętość nawet pięciokrotnie. W naturalnym środowisku jest pod ochroną, ale w lecznicach wykorzystuje się pijawki z hodowli, w których rozmnażają się w sterylnych warunkach. Korzyści ze stosowania pijawek obserwowane są w terapii psów, kotów i koni.
Hirudoterapia jest naturalną metodą leczenia, stosowaną już w starożytności. Od kilku lat przeżywa renesans jako niekonwencjonalna, ale skuteczna metoda leczenia niektórych chorób u ludzi i zwierząt. Istnieje wiele gatunków pijawek, ale obecnie w celach leczniczych wykorzystuje się tylko cztery: azjatycko-południowoeuropejski gatunek Hirudo verbana, afrykański Hirudo troctina, azjatycki Hirudo orientalis, a także pijawkę lekarską Hirudo medicinalis, która żyje w Polsce i jest objęta ścisłą ochroną.
– Dawniej hirudoterapię kojarzono z krwioupustami, które miały usunąć z organizmu tzw. złą krew. Dzisiaj wiemy już, że efekt terapeutyczny leczenia pijawkami uzyskuje się dzięki substancjom, które pijawki produkują w gruczołach ślinowych. W nowym ujęciu jest to istota całego procesu leczenia – wyjaśnia Anna Czaja, lekarz weterynarii, doświadczony hirudoterapeuta. – Pijawka lecznicza wprowadza do organizmu pacjenta cały zestaw substancji. W skład tego leczniczego koktajlu wchodzi ok. 120 związków. Substancje te można poszeregować na grupy. Najbardziej znana jest hirudyna, która ma właściwości przeciwzakrzepowe. Inne mają działanie m.in. przeciwbólowe, przeciwzapalne lub rozszerzające naczynia krwionośne.
Kiedy stosować hirudoterapię?
Hirudoterapia nie stanowi panaceum na wszystkie choroby i nie zastępuje leczenia konwencjonalnego. Jest skutecznym uzupełnieniem tradycyjnego leczenia i zgodnie z takim założeniem powinna być wykorzystywana.
– W hirudoterapii opieramy się na doświadczeniu, a skuteczność terapii to kwestia indywidualna. Nie ma ściśle określonej listy chorób zwierząt, które można leczyć za pomocą pijawek. Natomiast można czerpać wiedzę z hirudoterapii ludzkiej oraz doniesień z zakresu medycyny ludzkiej i dostosować te zalecenia do potrzeb medycyny weterynaryjnej – mówi Anna Czaja. – Jednak u zwierząt występują zupełnie inne schorzenia niż u ludzi, dlatego bardzo ważne są wiedza weterynaryjna i doświadczenie hirudoterapeuty w leczeniu zwierząt.
Pijawki lekarskie wykorzystuje się w wielu dziedzinach weterynarii. W chirurgii weterynaryjnej – przy zakrzepicach pooperacyjnych, leczeniu krwiaków i obrzęków, zapaleniu tkanki podskórnej, zespołów uciskowych nerwów obwodowych czy w przypadku przeszczepów skóry u zwierząt (u ludzi z dobrodziejstw hirudoterapii korzysta chirurgia transplantacyjna).
W przypadku chorób układu ruchu wskazaniem do hirudoterapii mogą być choroby reumatyczne, zwyrodnienia stawów ...
