Badanie krwi psa - interpretacja wyników, wskazówki dla właścicieli

Badanie krwi, a dokładnie rzecz ujmując – jej wyniki, informują nas o stanie zdrowia psa. Z krwi możemy zbadać wiele ważnych parametrów, które pokazują funkcjonowanie konkretnych narządów, jak i całego organizmu. Dzięki dokładnej analnie krwi, jej elementów morfotycznych oraz substancji chemicznych, witamin i hormonów, które się w niej znajdują, otrzymujemy także informacje potwierdzające lub wykluczające chorobę. Medycyna weterynaryjna oferuje aktualnie wiele badań, w tym także badania immunologiczne, PCR oraz testy genetyczne z krwi. W artykule skupimy się na najczęściej wykonywanych w diagnostyce psów badaniach krwi oraz interpretacji ich wyników.

Część 1.

MORFOLOGIA

Badanie pełnej krwi, inaczej CBC (complete blood count) – to badanie, które identyfikuje poszczególne komórki krwi na podstawie ich kształtu, wielkości oraz obecności (lub braku) jądra. Główny cel tego badania to obliczenie ilości poszczególnych grup komórek. Morfologia wykonywana jest w analizatorach maszynowych.

Morfologia informuje o najważniejszych elementach morfotycznych krwi, jakimi są erytrocyty, leukocyty, płytki krwi, a także o parametrach czerwonokrwinkowych. Badanie to wykonywane jest w celu kontroli zdrowia, sprawdzenia stanu nawodnienia, diagnostyki stanów zapalnych czy utraty krwi. Jest to także badanie wykonywane w monitorowaniu leczenia, np. w chemioterapii czy babeszjozie, jak i w trakcie leczenia anemii.

1. ERYTROCYTY/RBC/CZERWONE KRWINKI KRWI. RBC to badanie określające ich liczbę całkowitą w krwi krążącej. Erytrocyty są głównym elementem morfotycznym krwi. Odpowiedzialne są przede wszystkim za transport tlenu w organizmie.

• Norma u psów to 6,0-9,0 mln/µl(T/l).
• Podwyższenie wartości erytrocytów (erytrocytoza) występuje przy odwodnieniu psa, chorobie nowotworowej czy czerwienicy prawdziwej (niezwykle rzadko). Świadczyć może także o długotrwałym niedotlenieniu organizmu.
• Obniżenie wartości erytrocytów (erytropenia) występuje przy utracie krwi pełnej (różnego rodzaju krwawienia, a także krwotok wewnętrzny lub zewnętrzny). Najczęściej oznacza niedokrwistość, czyli anemię, która może powstać w wyniku: utraty krwi, zaburzeń powstawania erytrocytów lub też na skutek ich rozpadu (anemia hemolityczna). Erytropenia występuje także w chorobach pasożytniczych, chorobach nerek, chorobach szpiku kostnego, chorobach nowotworowych, a także w przebiegu chorób odkleszczowych.
• W celu określenia rodzaju anemii należy dokonać szczegółowej interpretacji wskaźników czerwonokrwinkowych. W celu określeniu stopnia regeneracji krwi należy określić liczbę retikulocytów (młodych form erytrocytów). Warto także wykonać rozmaz manualny krwi wraz z oceną mikroskopową krwinek.

2. WSKAŹNIKI CZERWONOKRWINKOWE

Ht, PCV, hematokryt – wskaźnik hematokrytowy. Jest to stosunek czerwonych krwinek krwi do całej objętości krwi.

• Norma to 38–55%.
• Wzrost hematokrytu może świadczyć o odwodnieniu, nadkrwistości, utracie osocza lub nadprodukcji erytrocytów w szpiku.
• Obniżenie wartości hematokrytu może świadczyć o krwotoku, niedokrwistości różnego tła lub o chorobach śledziony. Fizjologiczny spadek Ht występuje w ciąży u suk.

Hb, Hgb, hemoglobina – białko czerwonych krwinek odpowiedzialne za transport cząsteczek tlenu.

• Norma: 15–19 g/dl.
• Podwyższona ilość we krwi może świadczyć o odwodnieniu lub o nadkrwistości.
• Obniżona ilość hemoglobiny we krwi może świadczyć o niedokrwistości różnego tła jak i o przewodnieniu.
• MCV – średnia objętość krwinki czerwonej.
  • Norma: 60–77 fL.
  • Wzrost wskazuje na obecność większych niż normalne erytrocytów (makrocytoza); może być to związane z występowaniem młodych form erytrocytów powstałych w odpowiedzi na anemię, przy niedokrwistościach regeneratywnych, także w chorobach mieloproliferacyjnych oraz przy autoaglutynacji krwi. W niektórych rasach makrocytoza jest cechą dziedziczną. Makrocyty występują także w niedokrwistościach z powodu niedoboru witaminy B₁₂ oraz kwasu foliowego (anemie megaloblastyczne).
  • Obniżona wartość wskazuje na obecność mniejszych niż normalne erytrocytów (mikrocytoza), co może być związane z przewlekłą utratą krwi lub niedoborem żelaza. Stwierdzana jest także w stanach zapalnych oraz zespoleniu wrotno-obocznym wątroby.
• MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej.
  • Norma: 17–23 pg.
  • Wzrost stwierdza się w niedokrwistościach nadbarwliwych.
  • Spadek tego parametru stwierdza się w niedokrwistościach niedobarwliwych powstałych z niedoborów żelaza oraz w przebiegu niektórych chorób nowotworowych.
• MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej.
  • Norma: 31–34g/dl.
  • Wzrost stwierdza się w chorobach związanych z hemolizą krwi oraz defektami budowy erytrocytów, w przebiegu niektórych anemii z niedoboru witaminy B₁₂ i/lub kwasu foliowego, a także w przedłużającym się odwodnieniu.
  • Spadek parametru obecny jest w niedokrwistościach regeneratywnych oraz anemiach powstałych na skutek niedoboru żelaza, także w przewodnieniu organizmu.
• RDW – współczynnik rozkładu krwinek czerwonych, zmienności ich objętości czy też inaczej wskaźnik anizocytozy. Określa on występowanie erytrocytów o różnych kształtach (objętościach). Zarówno spadek poniżej normy, jak i wzrost tego parametru sugeruje zmianę wielkości erytrocytów, czyli pojawienie się zarówno mniejszych, jak i większych krwinek. Parametr ten wskazuje na zwiększoną zmienność wielkości erytrocytów, co jest szczególnie istotne przy anemiach i ocenie regeneracji.

3. RETIC/RETIKULOCYTY – to młodociane postacie erytrocytów. Badanie retikulocytów jest pomocne w różnicowaniu anemii (regeneratywna czy nieregeneratywna). Niektóre nowe analizatory przeznaczone do badania morfologii krwi są zdolne do takich obliczeń, jednak najczęściej ilość retikulocytów określa się na postawie rozmazu krwi w odpowiednim barwieniu.

• Norma: > 60000 (rozpoczynająca się regeneracja).

4. LEUKOCYTY/WBC/BIAŁE KRWINKI KRWI. WBC to wskaźnik określających całkowitą liczbę leukocytów w krwi krążącej. Leukocyty pełnią funkcję obronną organizmu, innymi słowy – odpowiadają za ochronę organizmu przez drobnoustrojami.
   • Norma u psów: 6,0–12,0 tys./µl (G/l).
   • Wzrost białych krwinek (leukocytoza) może świadczyć o toczącym się w organizmie procesie zapalnym (tła bakteryjnego) lub nowotworowym. Podwyższenie wartości leukocytów odnotowuje się także po podaniu niektórych leków, w cukrzycy czy też w anemii (pokrwotocznej i hemolitycznej), a także w wyniku działania adrenaliny oraz glikokortykosteroidów (tzw. leukogram stresowy).
   • Obniżenie wartości białych krwinek (leukopenia) może świadczyć o chorobie zakaźnej, wirusowej, o zaburzeniu funkcjonowania szpiku, a także o chorobie nowotworowej. Niekiedy leukopenię stwierdza się po zastosowaniu niektórych leków, we wstrząsie czy przy silnym wyniszczeniu organizmu psa.
   • W celu precyzyjnej diagnostyki leukopenii bądź leukocytozy należy wykonać leukogram, aby określić dokładną liczbę granulocytów (neutrofili, eozynofilii, bazofili) oraz agranulocytów (limfocytów oraz monocytów). Zmiana proporcji między tymi frakcjami białych krwinek, podwyższona lub zmniejszona ich ilość może ułatwić postawienie diagnozy. Ocena i analiza leukogramu nie należy do najłatwiejszych i nigdy nie ocenia się poszczególnych białych krwinek osobno. W celu dokładniej analizy układy białokrwinkowego warto wykonać rozmaz manualny krwi wraz z oceną mikroskopową krwinek.

Podział WBC:

• Limfocyty (LYM) – komórka odpornościowa biorąca udział w tak zwanej odporności swoistej organizmu. Limfocyty T odpowiedzialne są za odporność komórkową, a limfocyty B za produkcję przeciwciał.
  • Norma: 12–30%.
  • Wzrost limfocytów (limfocytoza) notuje się przede wszystkim w stanach zapalnych organizmu, w rekonwalescencji, a także w przebiegu białaczek.
  • Spadek limfocytów (limfopenia) zauważa się w sytuacji stresowej (leukogram stresowy), w ciąży czy na początku infekcji. Przedłużająca się limfopenia może świadczyć także o chorobach endokrynologicznych, nowotworowych, zaburzeniach hematologicznych czy chorobach szpiku kostnego. Może powstać także na skutek stosowania niektórych leków.
• Neutrofile (NEU) – granulocyty obojętnochłonne, najliczniejsza pula leukocytów. Neutrofile związane są z wytwarzaniem odporności nieswoistej organizmu, stanowiąc „pierwszą linię obrony” przed czynnikami zakaźnymi. Wśród neutrofili wyróżnia się pałeczki (młodsze formy, stanowiące do 5% populacji) oraz neutrofile z segmentowanym jądrem.
  • Norma neutrofili z jądrem segmentowanym: 55–75%.
  • Wzrost neutrofili (neutrofilia/neutrocytoza) notuje się w sytuacji stresowej organizmu, ciąży, a także w trakcie trawienia. Przede wszystkim pojawia się w trakcie infekcji bakteryjnych organizmu. Przedłużająca się neutrofilia może świadczyć o zaburzeniach hematologicznych, procesach nowotworowych, białaczkach szpikowych czy zespołach mieloproliferacyjnych, a także o chorobach endokrynologicznych, autoimmunologicznych, może też występować polekowo (po stosowaniu glikokortykosteroidów).
  • Spadek neutrofili (neutropenia) notuje się przede wszystkim w zaburzeniach układu odpornościowego, w nowotworach, zespołach mielodysplastycznych czy aplazji szpiku. Może wy...