Wśród zachowań agresywnych skierowanych na osobniki innego gatunku u psów najczęściej występuje agresja skierowana do ludzi. Można wyróżnić dwa podstawowe jej rodzaje: afektywna – wynikająca z poczucia zagrożenia i nieafektywna – wynikająca z chęci osiągnięcia nagrody. Ten drugi rodzaj najczęściej występuje jako agresja łowcza, wynikająca z chęci osiągnięcia przyjemności, radości czy wręcz ekstazy związanej z pogonią za człowiekiem -najczęściej uciekającym, chwyceniem czy szarpaniem ubrania lub uszkodzeniem ciała. Ofiarami takiej agresji często są biegacze, rowerzyści czy biegające dzieci.
W tym artykule zajmiemy się pierwszym rodzajem agresji – afektywnej – wynikającej z poczucia zagrożenia. Gdy pies czuje się zagrożony, może reagować ucieczką bądź zastygnięciem, może też próbować „negocjować” lub atakować. Zwykle, gdy trzy pierwsze strategie nie dają pożądanego efektu, pies wybiera atak. Ważne, abyśmy zrozumieli kontekst emocjonalny takiego zachowania. Zwykle zwierzę odczuwa strach, czasem dodatkowo frustrację, gdy nie ma możliwości ucieczki. Zredukowanie strachu czy frustracji wywołuje odczucie ulgi. W kontekście środowiskowym zatem najczęściej służy ono zatrzymaniu lub oddaleniu zagrożenia.
Bardzo ważnym elementem podczas oceny zachowań agresywnych w stosunku do ludzi jest zrozumienie różnic w komunikacji ludzi i psów. Ludzie często nieświadomie wykonują gesty, które są odbierane przez psy jako sygnały grożące. Zachowują się tak zarówno opiekunowie, jak i goście czy przechodnie, gdy pies jest w towarzystwie opiekuna. Najczęstsze prezentowane przez ludzi sygnały, które sprawiają, że psy czują się zagrożone, to:
- patrzenie psu prosto w oczy,
- podchodzenie na wprost,
- nachylanie się i ograniczanie psu
- swobody,
- wyciąganie ręki nad głowę psa,
- utrzymywanie głowy człowieka na wysokości głowy psa.
Ludzie chcą w ten sposób okazać psu przyjacielskie intencje, a nieświadomie przekazują intencje mu grożące. Gdy pies w takiej sytuacji ma możliwość odejścia, zwykle wybierze oddalenie się od człowieka. Problem pojawia się, gdy nie ma możliwości odejścia, bo np. jest na smyczy lub w zamkniętym pomieszczeniu. Wtedy nie ma możliwości skorzystania ze strategii odejścia, pies może więc „negocjować”, a gdy to nie pozwala zwiększyć odległości od bodźca – wybiera atak. Brak świadomości występuje na poziomie zarówno zachowania opiekunów wobec psa, jak i wówczas, gdy pozwala on na takie zachowania przez obce osoby. Dlatego bardzo ważnym elementem pracy jest uświadomienie opiekunów i przedstawienie alternatywnych form kontaktów o których powiemy później. Przyczyn zachowań agresywnych jest dużo – są to np. zaniedbania w okresie socjalizacyjnym czy wrażliwość emocjonalna w kontekście braku odporności na stres i strach. Są one ważne w zrozumieniu problemu, ale nie zmienimy wrodzonej wrażliwości, tak jak nie możemy nadrobić zaniedbań w okresie socjalizacji – a zasady komunikacji z psem możemy zmienić zawsze. Dlatego jest to tak istotny czynnik podczas układania programów terapeutycznych.
Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób układać plany terapeutyczne, przeanalizujemy dwa przykłady zachowań agresywnych – pierwszy będzie dotyczył zachowań wobec obcych osób, drugi zachowań wobec niektórych domowników.
Pierwszy przypadek to pies o imieniu Fenix. Podczas pierwszego spotkania miał cztery lata, mieszkał w domu z małym dzieckiem i młodym małżeństwem. Przebywał tam od sześciu miesięcy. Mieszkanie było w segmencie w spokojnej dzielnicy Warszawy. Fenix jest dużym psem, w typ...
