W większości przypadków zachowania agresywne u zwierząt wynikają z poczucia zagrożenia. Zdarzają się też jednak sytuacje, kiedy agresja ma podłoże frustracyjne. Jak sobie radzić z psem przejawiającym takie zachowanie?
Zachowania agresywne wynikające z poczucia zagrożenia mają miejsce wtedy, gdy zwierzę odczuwa w dużej mierze strach. Wyobraźmy sobie sytuację, że mały, strachliwy pies ucieka przed większym, natarczywym psem. Gdy możliwość ucieczki się kończy, np. mały pies dobiegł do ogrodzenia, przez które nie może się przedostać, mogą się pojawić frustracja i złość. Często w takiej sytuacji zwierzę wybiera inną strategię radzenia sobie z zagrożeniem, czyli atak. Jeżeli po ataku osobnik się oddala lub zatrzymuje, mały pies uczy się, że w ten sposób może uniknąć zagrożenia. W ten sposób często dochodzi do nasilania i wzmacniania zachowań agresywnych. Dużo rzadziej zdarzają się przypadki psów, u których agresja występuje jedynie na podłożu frustracyjnym. Tym razem wyobraźmy sobie inną sytuację. Pies, który – będąc bez smyczy – zauważa innego psa i gwałtownie do niego podbiega. Po podbiegnięciu zachowuje się natarczywie – naskakuje, goni czy podgryza. W jego zachowaniu nie widać zachowań strachu, nie wycofuje się, raczej „narzuca” się innym psom. Gdy zapniemy go na krótką smycz i zaczniemy spacerować przy innych psach, brak możliwości podbiegania do innych psów, które sprawiało mu dużą przyjemność, może wywołać u niego frustrację czy złość. Może to objawiać się zachowaniami agresywnymi, szczekaniem, wyrywaniem się do psów, gryzieniem smyczy czy – przy silnym pobudzeniu – nawet zachowaniami agresji przekierowanej – uderzenia pyskiem czy ugryzienia opiekuna trzymającego smycz. Właśnie tego typu zachowaniami się zajmiemy.
Obserwacja i ocena
Zanim rozpoczniemy terapię, bardzo ważnym elementem naszej pracy jest odpowiednia ocena zachowania. Zła ocena, niestety, może wpłynąć na brak skuteczności wprowadzonych w programie elementów modyfikacji zachowania. Bardzo często, obserwując zachowanie w nieodpowiednich warunkach lub oceniając fragment zachowania, możemy wyciągnąć błędne wnioski. Dlatego zazwyczaj proszę klientów, aby przed konsultacją dostarczyli mi materiał filmowy – z nagraniem zachowań psa w sytuacji problemowej. Często są to nagrania z zachowaniem psa, który będąc na smyczy, szczeka i wyrywa się. Jest to fragment interakcji. Nie widać tam zachowań wycofywania się, więc mogę ocenić, że w zachowaniu tego zwierzęcia nie widać sygnałów świadczących o odczuwanym strachu. Takie nagrania nie mają dla mnie dużej wartości, gdyż nie wiem, co się działo wcześniej. Nie sposób ocenić jednoznacznie jego intencji, gdyż nie wiem, czy pies wcześniej nie próbował węszyć bądź zmienić kierunku spaceru, nie oglądał się za opiekunem. Dlatego do prawidłowej oceny potrzebne jest odpowiednie miejsce i sposób przeprowadzanej oceny.
Przypadek 1 – Ryzyk
Od kilku lat prowadzę program pomocy psom schroniskowym, którego celem jest pomoc w przygotowaniu psów do adopcji. Niektóre psy objęte programem przechodzą podstawowe szkolenie, inne są konsultowane w sprawie problemów, które utrudniają ich adopcję. O programie szkoleniowo-terapeutycznym prowadzonym przez nas w schronisku napiszę jeden z kolejnych artykułów.
Ryzyk, pies w typie owczarka niemieckiego, który trafi...
