Badanie kliniczne jest pierwszą czynnością, którą wykonuje lekarz weterynarii w trakcie wizyty w gabinecie. Wykonuje je także personel medyczny, jak np. technik weterynaryjny czy zoofizjoterapeuta. Badanie kliniczne jest niezwykle ważne zarówno u zwierzęcia chorego, które ma objawy chorobowe, jak i u zdrowego, np. podczas wizyty profilaktycznej.
Po zbadaniu możemy określić status zwierzęcia oraz odpowiedzieć na pytanie, czy pacjent jest zdrowy czy chory. Pozwala ono także znaleźć źródło niepokojących objawów u psa lub kota. To właśnie lekarze weterynarii są odpowiedzialni za postawienie diagnozy, jednak warto, by także inni specjaliści zajmujący się na co dzień psami i kotami wiedzieli, na czym polega badanie kliniczne. Warto także, by lekarze i technicy weterynarii praktykujący na co dzień przypomnieli sobie, jak ważne jest to podstawowe badanie. Istotny jest nie tylko schemat wykonywanych czynności, ale także to, w jaki sposób je wykonujemy. Aby badanie było miarodajne, zwierzę nie powinno być zestresowane.
Badanie kliniczne jest podstawą w trakcie diagnozowania chorego. Jest ono niezbędne, proste, nie wymaga drogiego sprzętu. Wymaga jednak wiedzy oraz umiejętności precyzyjnej oceny poszczególnych cech klinicznych. Niestety, coraz częściej zdarza się, że jest ono w trakcie wizyty skrócone lub zupełnie pomijane. Powodów tego jest wiele, przede wszystkim ciągły pośpiech i zbyt mało czasu przeznaczonego dla pacjenta. Powodem może być także wąska specjalizacja lekarza w konkretnej dziedzinie, np. tylko w ortopedii, i skupienie uwagi jedynie na problemach związanych z układem kostno-szkieletowym. Zauważalne jest także szybkie wykonywanie przez lekarzy badań dodatkowych, czyli badań krwi czy USG, RTG itp. Jak sama nazwa wskazuje, badania te powinny być dodatkiem i kolejnym etapem diagnozowania. Oczywiście, że są one często niezbędne, szczególnie u psów i kotów, by postawić właściwą diagnozę, jednak nie powinny one stać ponad badaniem klinicznym. Dokładne zbadanie pacjenta powinno nam już podpowiedzieć, w jakim kierunku powinna pójść dalsza diagnostyka i które z badań dodatkowych są najważniejsze w danym przypadku.
Badanie kliniczne – praktyka
Postawą badania klinicznego jest oglądanie, omacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie, mierzenie i nakłucie. Pojęcia te pochodzą z materiałów dla III roku studentów medycyny weterynaryjnej. Nie chcę wdawać się w podręcznikowe szczegóły wszystkich tych pojęć, które dotyczą wielu gatunków zwierząt. Celem artykułu jest przypomnienie oraz zwrócenie uwagi na najważniejsze aspekty dotyczące tylko dwóch gatunków – psa i kota – z praktycznego punktu widzenia.
Oglądanie – to przede wszystkim spojrzenie na psa/kota w całości.
- Określenie jego kondycji ciała, czyli stanu odżywienia i utrzymania. Najczęściej używaną skalą jest BCS (body condition score) w skali 5- lub 9-stopniowej, gdzie najniższa ocena wskazuje na kacheksję, a najwyższa – na znaczną otyłość.
|
Stopień (skala 1–5) |
Nazwa |
Zawartość tłuszczu |
Opis |
|
Ocena 1 |
Zaawansowana niedowaga/kacheksja |
< 4% |
Żebra są widoczne i namacalne, brak tkanki tłuszczowej w badaniu palpacyjnym, brzuch ostro podkasany, widoczny mostek, zbyt mocno zarysowana talia |
|
Ocena 2 |
Niedowaga/szczupły |
5–15% |
Żebra są widoczne i namacalne, w badaniu palpacyjnym czuć niewielką ilość tkanki tłuszczowej, brzuch ostro podkasany, widoczna wyraźnie zarysowana talia, kształt klepsydry |
|
Ocena 3 |
Prawidłowa kondycja |
15–25% |
Żebra nie są widoczne, jednak namacalne od razu w badaniu palpacyjnym, brzuch wyraźnie podkasany, widoczna wyraźnie zarysowana talia |
|
Ocena 4 |
Nadwaga |
25–35% |
Żebra nie są widoczne i są trudno namacalne w badaniu palpacyjnym, brzuch powiększony, brak zarysowanej wyraźnej talii, widoczne minimalne wcięcie |
|
Ocena 5 |
Otyłość |
> 40% |
Żebra nie są w ogóle wyczuwalne pod warstwą tłuszczu, brzuch zaokrąglony, powiększony, brak widocznego wcięcia i talii, widoczne fałdy tłuszczu na podbrzuszu |
- Sprawdzenie postawy ciała – czy postura zwierzęcia jest prawidłowa, czy zwierzę przyjmuje niepokojącą pozycję, jeśli tak, to jaką. Sprawdzamy, czy zwierzę obarcza wszystkie cztery kończyny, jak utrzymuje głowę. Oceniamy naturalne krzywizny kręgosłupa i czy postawa zwierzęcia jest bólowa (ulgowa), czy prawidłowa. Określamy także proporcje ciała i ewentualne deformacje.
- Kolejnym etapem, bardzo ważnym, jest sprawdzenie błon śluzowych naturalnych otworów ciała. Określamy ich kolor (bladość, zaczerwienienia, zasinienie) oraz wilgotność. Badanie zaczynamy od sprawdzenia tzw. czystych błon śluzowych, czyli od spojówki oka oraz błony śluzowej jamy ustnej. Przy okazji tego badania najczęściej wykonuje się także wstępne badanie jamie ustnej, z kontrolą uzębienia, struktur przyzębia, języka gardła. Bada się też najczęściej CRT (capillary refill time). Jest to tzw. nawrót włośniczkowy, który ocenia stan krążenia obwodowego – po uciśnięciu na błonę śluzową u psów i kotów powinien jak najszybciej powrócić naturalny kolor błon. Wartość CRT powinna wynosić < 2 sekundy Następnie oglą...
